Powstała w 1985 r. Izba Rzemieślnicza oraz Małej i Średniej Przedsiębiorczości w Tarnowie jest samorządową społeczno-zawodową i gospodarczą organizacją rzemiosła, zrzeszającą na zasadzie dobrowolności cechy i spółdzielnie rzemieślnicze oraz inne jednostki z terenu byłego województwa tarnowskiego. Należą do niej: Cechy Rzemiosł Różnych w Tarnowie, Bochni, Brzesku, Dąbrowie Tarnowskiej, Dębicy i Pilźnie, a także Spółdzielnie Rzemieślnicze „Resmet” i „Wielobranżowa” w Tarnowie oraz „Rzemieślnik” w Bochni.
W cechach i spółdzielniach, a tym samym w Izbie Rzemieślniczej zrzeszonych jest 2700 rzemieślników, dających zatrudnienie około 15 tys. pracowników. 671 zakładów rzemieślniczych szkoli 1401 uczniów, którzy po ukończeniu szkolenia i zdania egzaminu czeladzkiego stają się fachowcami wysokiej klasy.
Zarys rozwoju brzeskiego rzemiosła
Brzesko, siedziba powiatu, położone jest nad rzeką Uszwicą, między Bochnią a Tarnowem, w obecnym województwie małopolskim. Może poszczycić się interesującą historią, w tym również rzemiosła, które przez lata napędzało jego koniunkturę.
Należy przypuszczać, że po nadaniu miastu przez królową Jadwigę w r. 1385 praw miejskich, mieszkający w mieście rzemieślnicy organizowali się w cechy dla osiągnięcia swych celów, podobnie jak miało to miejsce w innych polskich miastach.
Wszystkie cechy miały przywileje-statuty, tak królewskie, bądź magnackie jak i szlacheckie, spisane na pergaminie, opatrzone pieczęciami. Przywileje te troszczyły się o życie moralne swoich członków, wnikały nawet w ich życie prywatne, zobowiązywały się do zawierania małżeństw zgodnie z prawem kościelnym, przestrzegania wierności małżeńskiej, unikania przekleństw i bluźnierstw, zachowania niedzielnego wypoczynku po pracy i uczęszczania w niedziele i święta na msze. Do szczególnych obowiązków religijnych należał udział w procesjach Bożego Ciała i w rezurekcji Zmartwychwstania Pańskiego ze świecami, chorągwiami cechowymi, berłem, buzdyganem i innymi akcesoriami poszczególnych cechów. Przywileje regulowały również wzajemny właściwy stosunek mistrzów, czeladników i uczniów oraz określały obowiązki cechu w stosunku do zmarłych i ich rodzin.
Około r. 1504 powstał w Brzesku cech tkaczy, który otrzymał przywilej nadany przez Katarzynę z Giżyc Melsztyńską, wdowę po kasztelanie zawichojskim – Spytku z Melsztyna i jej syna Jana, zachowany do dziś w zbiorach Muzeum St. Fischera w Bochni. Akt ten zatwierdzał statut cechu tkackiego, opracowany na wzór statutu tkaczy tarnowskich. Dokument ten wymienia następujących mieszczan-rzemieślników brzeskich: Tomasza Blecharza wraz z synem Jakubem, Piotra Nyczka, Mateusza Maskila, Piotra Wszołka i Piotra Mikę. Po 1512 r. powstały w Brzesku kolejne cechy: szewsko-garbarski, krawiecki i różnych kunsztów. W r. 1581 miasto zamieszkiwali następujący rzemieślnicy: jeden tkacz, trzech szewców, jeden kuśnierz, trzech kowali i jeden ślusarz. Brzesko zajmowało wówczas 45. Miejsce wśród miast województwa krakowskiego pod względem liczebności.
Wiek XVII przyniósł załamanie się gospodarki w mieście. W II połowie wieku XVIII zauważyć można jednak znaczne ożywienie rzemiosła. Rozwinęło się bowiem garncarstwo, stolarstwo, tokarstwo drzewne i zabawkarstwo, Produkowano przybory do pisania, sprzęty domowe a nawet szachy.
W latach 1787-1888 wpisano do ksiąg cechowych jako wyzwolonych na majstrów zaledwie 44 garbarzy, 51 szewców oraz 15 masarzy i rzeźników, gdyż w II połowie XIX w. w związku z rozwojem produkcji fabrycznej znaczenie rzemiosła zmalało.
Obok istniejącego w mieście Cechu Wielkiego Krawieckiego, Ślusarskiego, Tokarskiego, Powroźniczego SS. Apostołów Piotra i Pawła, istniał również w tym samym czasie, drugi Cech Szewski, Garbarski i Rzeźniczy. W r. 1891 utworzono wspólny cech dla wszystkich rzemiosł pod nazwą Towarzystwo Rękodzielniczo-Przemysłowe w Brzesku, które oprócz Polaków skupiał również rzemieślników żydowskich. Cech Szewski, Garbarski i Rzeźniczy, grupujący tylko katolików, prawdopodobnie funkcjonował nadal, ograniczając się jednak do zadań cechowych, jedynie w zakresie religijnym. Ponieważ sprawy czysto rzemieślnicze przejęło Towarzystwo Rękodzielniczo-Przemysłowe, Czech Szewski, Cech Garbarski i Rzeźniczy stawał się coraz bardziej bractwem kościelnym, i w rezultacie przekształcił się w r. 1904 w stowarzyszenie pod nazwą Bractwo Kościelne imienia Pana Jezusa Chrystusa i SS. Kryspinów.
Niezależnie od cechu rzemieślniczego, który grupował wszystkie rodzaje rzemiosła, powstał w Brzesku w 1931 r. Powiatowy Cech Piekarzy, podlegający Związkowi Cechów Piekarzy województwa krakowskiego. Funkcjonował on do 1 marca 1941 r., do chwili rozwiązania wszystkich korporacji cechowych w powiecie na rzecz Cechu Rzemieślniczego w Tarnowie.
Brzeski cech przeszedł reorganizację zarówno w czasie II wojny światowej, jak i po jej zakończeniu. Część rzemieślników zastała wówczas przydzielona branżowo do cechów w Bochni, Tarnowie i Krakowie, natomiast w samym mieście istniał Cech szewsko-garbarski, krawców i ślusarzy.
Po reorganizacji w r. 1951 utworzono w Brzesku Cech Rzemiosł Różnych, skupiający wszystkich rzemieślników z terenu powiatu. Z roku na rok przybywało coraz więcej członków i uczniów, a cech nadal pozbawiony był własnej siedziby. Dawny Dom Cechowy, mieszczący się w budynku Kasyna mieszczańskiego, zajęty został przez przedszkole. Cech miał wówczas swą siedzibę w zagrzybionym lokalu po sklepowym. Warunki w nim panujące nie pozwalały jednak na normalne funkcjonowanie instytucji, a przeprowadzanie kursów szkoleniowych, egzaminów czeladniczych i mistrzowskich. Brakowało również pomieszczenia na zebrania zarządu, które z konieczności odbywały się w biurze cechu, tym samym paraliżując jego funkcjonowanie. Ta niezwykle tragiczna sytuacja lokalowa, zmusiła cech do wybudowania w latach 1960-1963 z własnych środków finansowych i przy pomocy Izby Rzemieślniczej w Krakowie, okazałego budynku Domu Rzemiosła, w którym znalazły pomieszczenia biura cechu, sala wykładowa, świetlica i sala zebrań. Nad przebiegiem prac czuwał kierownik, Jakub Okulicki, brat generała Leopolda Okulickiego „Niedźwiadka”, ostatniego komendanta Armii Krajowej.
Obecnie Cech Rzemiosł Różnych swoim zasięgiem obejmuje teren powiatu brzeskiego wraz z należącymi do powiatu tarnowskiego gminami Wojnicz i Zakliczyn. Łącznie w cechu (stan z marca 1999 r.) zrzeszonych jest 509 zakładów rzemieślniczych, z których najliczniejsze grupy stanowią branże: transportowa, produkcji materiałów budowlanych, drzewna, budowlana, metalowa, spożywcza, elektroniczna, odzieżowa, skórzana, chemiczna, szklarska, obsługi rolnictwa. W zakładach tych uczy się zawodu 422 uczniów, głównie, w takich rzemiosłach jak: mechanika pojazdowa, murarstwo, stolarstwo, fryzjerstwo i piekarstwo.
Obecnie całokształtem działalności kieruje siedmioosobowy Zarząd na czele , którego stoi Starszy Cechu Kazimierz Kural, natomiast funkcję Podstarszych Cechu pełnią Cyga Ludwik i Kopacz Eugeniusz, Sekretarzem Zarządu jest Pukal Marek, Skarbnik Zarządu Pukal Wiesław członkami Zarządu są Panowie Chmielarz Wiesław i Andrzej Grzelak. Natomiast Przewodniczącym Komisji Rewizyjnej Cechu jest Pan Strąk Henryk. Pracami biura Cechu kieruje długoletni i doświadczony pracownik Pani Krystyna Przybyło.
W bieżącej działalności Cechu najważniejsze są następujące zadania:
- udzielanie pomocy prawnej członkom Cechu w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej oraz zasad systemu ubezpieczeń;
- organizowanie pomocy w podnoszeniu kwalifikacji zawodowych członków Cechu i zatrudnionych w zakładach pracowników;
- organizowanie działalności socjalnej , kulturalnej , oświatowej dla członków ich rodzin;
- prowadzenie obsługi informacyjnej wobec członków Cechu w zakresie spraw dotyczących działalności gospodarczej – (wydawanie informatorów);
- organizowanie szkoleń w zakresie sprawy podatkowych a także organizowanie narad w sprawach szkoleniowych z udziałem mistrzów szkolących , rodziców, oraz przedstawicielami oświaty i Państwowej Inspekcji Pracy., a także Starosty brzeskiego.
Brzeski Cech przywiązuje dużą wagę do kontynuowania tradycji rzemieślniczych religijnych i kulturalnych, tym samym przyczynia się do utrwalania i pogłębiania więzi środowiskowych , postaw zgodnych z zasadami etyki i godności zawodowej oraz patriotyzmu.
To z inicjatywy Zarządu Brzeskiego Cechu od 11 lat organizowane jest w naszym mieście Diecezjalne Święto Chleba z udziałem Ordynariusza Diecezji Tarnowskiej, który jest głównym celebransem Mszy Świętej w intencji organizatorów.
Więzi środowiskowe organizacji utrwalane są poprzez wspólne coroczne pielgrzymki do Częstochowej oraz Opłatki Bożonarodzeniowe dla czynnych rzemieślników a także rencistów i emerytów, bale charytatywne , z których dochody są przeznaczone na wcześniej ustalone cele , takie jak leczenie dzieci z chorobami nowotworowymi oraz zakup żyrandoli do brzeskiej fary. Ponadto Cech oddaje szacunek ludziom bardzo blisko z nim związanych, poprzez fundację tablic pamiątkowych zasłużonym działaczom samorządowym, które umieszczane są w budynku Cechu.
Z inicjatywy Zarządu Cechu zostało ufundowanych szereg okolicznościowych tablic umieszczonych w brzeskiej farze ,oraz figura Świętego Józefa – Patrona Rzemieślników. W brzeskiej farze umieszczone są tablice pamiątkowe dla zmarłego ks. Kazimierza Kopacza wielkiego orędownika brzeskiego rzemiosła.
Wykonano tablicę pamiątkową poświęconą Błogosławionemu Janowi Pawłowi II , która została odsłonięta w dniu 1 maja 2011. Ufundowano tablicę ku czci Żydów pomordowanych przez hitlerowskich Niemców która umieszczona jest na Dawnej Synagodze w Brzesku przy ulicy Puszkina. Dwie tablice na murze cmentarnym w Brzesku przy ul. Kościuszki poświęcone pamięci mieszkańców ziemi brzeskiej zamordowanych w obozach koncentracyjnych. Tablica poświęcona pamięci wszystkich ofiar katastrofy lotniczej pod Smoleńskim.
Rada Miasta Brzeska doceniając pracę rzemieślników postanowiła nadać tytuł naszej organizacji „Zasłużony dla Miasta Brzeska„ Również na przestrzeni lat brzescy rzemieślnicy uczestniczyli w życiu społecznym , patriotycznym , religijnym naszego regionu i miasta , włączając się we wszystkie akcje na rzecz Ojczyzny, które w przyszłości nadal chcemy kontynuować. Bierzemy czynny udział w uroczystościach państwowych i religijnych 3 Maja, 11 Listopada a w uroczystość Bożego Ciała, wykonujemy ołtarz na terenie miasta.
Rok 2011 był dla naszej organizacji dniem szczególnym i niezwykłym takim jaki może zdarzyć się raz na kilkadziesiąt lat, bowiem uroczyście obchodziliśmy 60 lat istnienia naszej organizacji. Pozostawiliśmy za sobą dziesiątki lat historii a przed nami stoi zadanie tworzenia nowej. Uroczystość odbyła się 4 września 2011 r., która miała na celu uczczenie tych wspólnie przeżytych lat, wspomnienia tego , co razem przeszliśmy, dążąc do rozwoju rzemiosła i organizacji. Możemy z dumą stwierdzić , że to, co zapoczątkowali nasi poprzednicy przetrwało do dziś i jest pieczołowicie przez nas pielęgnowane.
Obecnie Cech (na dzień 15 maj 2012 r.) zrzesza blisko 200 zakładów rzemieślniczych. Natomiast w 80 zakładach rzemieślniczych szkolonych jest 402 uczniów z tego 148 uczniów przystąpi w roku bieżącym do egzaminów czeladniczych. Ponadto na bieżąco udzielamy pomocy prawnej naszym członkom zapraszając również wszystkich którzy chcą uruchomić działalność gospodarczą.